س۳۹. پس از پرداخت خمس در فروردین امسال مبلغ ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال در حساب اینجانب باقی ماند، به مرور حقوق ماههای بعد هم اضافه شده بهطوری که پول خمس داده شده و نشده با هم مخلوط شده است. وظیفهی من در هنگام هزینه کردن این پولها چیست؟
جواب: با نیت خود میتوانید مشخّص کنید که پول مخمّس را از حساب خود دریافت میکنید یا پول مربوط به حقوق سال جدید را.
س۴۰. مالی متشکّل از هدیهی عروسی و وام ازدواج و حقوق شخص است اگر از کلّ پول به اندازهی خود وام و هدیه مانده باشد آیا به آن خمس تعلّق میگیرد؟
جواب: واجب است که خمس مبلغ باقیمانده را به نسبت مال غیرمخمّس به مخمّس، بپردازد مگر اینکه هنگام برداشت به قصد حقوق برداشت کرده باشد.
س۴۱. اگر شخصی پساندازی داشته باشد که مخلوطی از مال مخمّس و غیرمخمّس است و گاهی از آن برای مخارج خود برداشت کرده و گاهی هم به آن اضافه میکند، با توجّه به اینکه مقدار مال مخمّس معلوم است، آیا پرداخت خمس مجموع مبلغ باقیمانده واجب است یا اینکه باید فقط خمس مال غیرمخمّس را بدهد؟
جواب: واجب است که خمس مبلغ باقیمانده را به نسبت مال غیرمخمّس به مخمّس، بپردازد.
پولهای در حال گردش
س۴۲. بنده در بانک مقداری پول داشتهام که خمس آن را هم سر سال پرداخت نمودهام، امّا در طی سال مالی بعد چندین بار به این پول افزوده و یا از آن برداشت کردهام. اکنون که سال خمسی پایان یافته خمس این پول را چگونه باید محاسبه نمایم؟ آیا با توجّه به اینکه پول تا حدودی گردش داشته است به تمام آن خمس تعلّق میگیرد و یا اینکه تنها در صورتی که موجودی فعلی بیش از سال گذشته باشد به اضافهی آن خمس تعلّق میگیرد؟
جواب: اگر پول مذکور به عنوان سرمایهی در گردش بوده، پرداخت خمس نسبت به اضافهی آن کافی است ولی اگر به عنوان پسانداز نگهداری شده و تمام آن مصرف شده و پسانداز جدید جایگزین آن شده باشد، تمام آن متعلّق خمس است. و اگر بخشی از آن مصرف شده، به نسبت مال غیرمخمّس به مخمّس محاسبه گردد.
مخلوط شدن مالی که متعلّق خمس نیست با مال غیرمخمّس
س۴۳. من و همسرم از کارمندان وزارت آموزش و پرورش هستیم، همسرم همیشه حقوق خود را به من هدیه میکند و با مقداری پول در شرکت کشاورزی کارمندان آموزش و پرورش که عضو آن هستم، سهیم شده ام، ولی نمیدانم که آن مبلغ از حقوق خودم بوده یا همسرم، با توجّه به اینکه پولی که از حقوق ماهیانه همسرم تا پایان سال خمسیام پسانداز شده کمتر از پولی است که او در طول سال میگیرد، آیا به مبلغ مذکور خمس تعلّق میگیرد؟
جواب: آنچه از اموال پسانداز شده و از پولی که بابت خرید سهام شرکت پرداخته اید و مربوط به حقوق خودتان است، خمس دارد و آن قسمت که توسّط همسرتان هدیه شده، اگر هدیه به قصد فرار از خمس نباشد و در حدّ شأن باشد خمس ندارد و آنچه را هم که شک دارید از حقوق خودتان است یا همسرتان، پرداخت خمس آن واجب نیست، اگر چه احوط پرداخت خمس و یا مصالحهی آن است.
تفکیک پول مخمّس و غیرمخمّس با نیت
س۴۴. طبق فتوای جنابعالی تفکیک مال مخمّس و غیرمخمّس موجود در یک حساب بانکی واحد، با نیت میسّر است، آیا نیت کلّی برای این امر کافی است؟ مثلاً فردی مایل است که اموال مخمّس به حال خود باقی مانده و در طول سال تنها از درآمد جاری استفاده کند، ولی بهطور موردی در برداشتها این امر را نیت نکرده است. در این شرایط تکلیف شرعی چگونه است؟
جواب: چنانچه ابتدائاًً نیت کند که هر چه از بانک برداشت میکند از اموال غیرمخمّس باشد، مادامی که خلاف آن را قصد نکرده لازم نیست بهطور موردی در هر مرتبه چنین نیتی داشته باشد.
۱. بر اساس مثال سؤال اینگونه میشود: نسبت مال مخمّس (۱۰۰۰ تومان) به مال غیر مخمّس (۵۰۰ تومان)، دو به یک است. حال اگر مثلاً ۶۰۰ تومان سر سال خمسی باقی مانده باشد، ۴۰۰ تومان آن خمس ندارد و باید خمس ۲۰۰ تومان را بپردازد.
نظرات شما عزیزان: